τηλεπάθεια

Φαινόμενο της πέρα από τις αισθήσεις αντίληψης, που συνίσταται στην πρόσληψη νοητικών στοιχείων, τα οποία μεταδίδονται από ένα άτομο σε ένα άλλο, χωρίς την αποφασιστική συμβολή των φυσικών τρόπων επικοινωνίας· η τ. εμπίπτει λοιπόν στην κατηγορία των παραφυσικών φαινομένων και αποτελεί μια σαφώς καθορισμένη ομάδα τους. Διαφοροποιείται έτσι από την απλή διόραση, που συνίσταται στην πέρα από τις αισθήσεις άμεση αντίληψη πραγμάτων και γεγονότων, στα οποία δεν μπορούμε να φτάσουμε μέσω των αισθήσεων, μολονότι η ανάγνωση από απόσταση ενός νοητικού περιεχομένου άλλου προσώπου μετατρέπει την τ. σε καθαρή διόραση, όταν απουσιάζει η μεταβίβαση από μέρους ενός υποκειμένου σε ένα άλλο. Σε ορισμένους πολιτισμούς (εθνολογικού επιπέδου) η τ. που πραγματοποιείται αυθόρμητα (αυθόρμητη τ.) είναι ευρύτατα διαδεδομένη και δεν θεωρείται ως ασυνήθιστη εκδήλωση της ψυχικής ζωής, αλλά συνδέεται με το μέτρο των φυσικών τρόπων της γνώσης, και αν ακόμα η πραγματοποίησή της τείνει να περιοριστεί σε ειδικής κατηγορίας άτομα (μάγους, ιερείς κλπ.). Από το 1882, που ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών, με την οποία συνεργάστηκε ο Φ. Ου. X. Μάγερς, ο οποίος πρότεινε, μεταξύ άλλων, τον όρο τ., εγκαινιάστηκε στη Δύση η έρευνα και η συστηματική ταξινόμηση των αυθόρμητων τηλεπαθητικών φαινομένων και, συγχρόνως, έγιναν πειραματικές έρευνες τέτοιων φαινομένων. Η πειραματική αυτή τ., που συνδυαζόταν στην αρχή με τον υπνωτισμό, θεωρήθηκε αργότερα απόλυτα ανεξάρτητη από αυτόν. Η χρησιμοποίηση, εξάλλου, στατιστικών κριτηρίων επιβεβαίωσε το αδύνατο της αναγωγής της τ. στη φυσική συχνότητα των πιθανοτήτων. Όπως για άλλα παραφυσικά φαινόμενα, η πειραματική μελέτη της τ. διαπίστωσε την ουσιαστική ανεξαρτησία των ιδιοτήτων μετάδοσης και πρόσληψης, από την ηλικία, το φύλο, το πολιτιστικό επίπεδο, και, τέλος, από την κλινική κατάσταση του ψυχικού κόσμου των υποκειμένων. Όπως και τα άλλα φαινόμενα αντίληψης που μελετήθηκαν πειραματικά, η τηλεπαθητική επικοινωνία αποκαλύπτεται ως μη συνειδητή και μη προκαλούμενη κατά βούληση. Το πρόβλημα της προέλευσης της τ., όπως και των άλλων παραφυσικών φαινομένων, συζητήθηκε πολύ και όσοι ασχολήθηκαν με αυτό δεν κατέληξαν ακόμα σε σίγουρα συμπεράσματα: η κυματοειδής θεωρία, που θεωρεί την τ. ως μετάδοση ηλεκτρομαγνητικών εγκεφαλικών κυμάτων, απορρίφθηκε από ορισμένους μελετητές, επειδή μια τέτοια πέρα των αισθήσεων αντίληψη υπερβαίνει τα όρια του χρόνου και συνεπώς αποκλείει την επέμβαση φυσικών χαρακτήρων. Υποστηρίχτηκε, αντίθετα, η υπόθεση του συλλογικού ασυνείδητου, που ενεργεί ταυτόσημα σε διαφορετικά άτομα κάτω από ορισμένες συνθήκες.

* * *

η, Ν

(παραψυχολ.) το ανεπιβεβαίωτο επιστημονικά φαινόμενο τής άμεσης μεταβίβασης σκέψεων ή εντυπώσεων από ένα άτομο σε ένα άλλο χωρίς τη χρήση κανενός από τους μέχρι σήμερα γνωστούς διαύλους επικοινωνίας.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. telepathy < τηλ(ε)-* + -πάθεια (< -παθής < πάθος). Η λ. μαρτυρείται από το 1890 στην εφημερίδα Εστία].